In Podcast #1 stuitten we op het probleem van de heersende scepsis ten opzichte van alles wat niet zichtbaar en kwantificeerbaar is, waaronder een kwaliteit van leven die niet te meten is. De enige manier om de scepsis te doorbreken is door een goede en zorgvuldige beschrijving van kwaliteitsbeleving, maar de kern daarvan ontglipt ons telkens.
We lijken dus klem te zitten, tussen scepsis aan de ene kant en onzegbaarheid aan de andere kant. Het doel van deze tweede podcast is om uit deze klem te raken.
De tweede podcast is hieronder te beluisteren.
Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op
Youtube.
De podcast is ook te beluisteren via Apple Podcasts en Spotify (zie hieronder).
Als je de volgende afleveringen niet wilt missen, abonneer je dan op de maandelijkse nieuwsbrief of volg de podcastserie op een van de bovengenoemde platforms.
Hieronder staat een korte inleiding op deze podcast.
De bovenstaande figuur laat zien dat de scepsis ten opzichte van alles wat niet zichtbaar en kwantificeerbaar is de laatste decennia gestaag is toegenomen. In deze podcast zullen we ontdekken dat er twee manieren zijn om de scepsis te doorbreken en kwaliteitsbeleving af te bakenen. De eerste manier is om van binnenuit af te bakenen waar de grenzen liggen van onze beschrijvingen van kwaliteit van leven. Dit is de methode die de filosoof Ludwig Wittgenstein geïntroduceerd heeft. De tweede manier is om te bestuderen hoe het leven van mensen beïnvloed wordt door een of meerdere keerpunten in het leven. Dit is de methode die de Russische schrijver Leo Tolstoj toegepast heeft.
De methode-Wittgenstein
Volgens Ludwig Wittgenstein is een gelukkig leven in een bepaalde zin harmonieuzer te zijn dan een ongelukkig leven. Hoe iemand leeft en wat iemand écht wil lijkt bij een gelukkig mens samen te vallen. Het lijkt echter onmogelijk om het ‘gewilde’ aspect te onderscheiden van leven zelf. Hij schrijft in zijn dagboek:
Zoveel is duidelijk, het is onmogelijk om te willen – écht te willen – zonder meteen de gewilde handeling uit te voeren.
Kortom, écht willen is complementair aan de handeling. En de gewilde handeling zelf is gebonden aan het doorleefde moment. Toch is voorzichtigheid geboden: we moeten niet denken dat iedere handeling een écht gewilde handeling is. Dat maakt écht willen banaal en vatbaar voor manipulatie. Wittgenstein heeft deze voorzichtigheid betracht door de rest van zijn leven – 35 jaar lang – aan de hand van concrete psychologische casussen af te bakenen wat de gewilde handeling onderscheidt van andere handelingen. In de podcast trekken we hieruit de belangrijkste lessen.
De methode-Tolstoj
Wittgenstein heeft duidelijk te kennen gegeven dat het onzegbare, waarover men niet kan spreken, getoond kan worden, bijvoorbeeld in de werken van kunstenaars zoals Tolstoj, Dostojevski en Beethoven. De methode van Leo Tolstoj is om te bestuderen hoe het leven van mensen beïnvloed wordt door een of meerdere keerpunten in het leven.
De keerpuntenbenadering van Tolstoj is een goede aanvulling op de methode-Wittgenstein. Op de keerpunten van het leven is het effect van het onzegbare namelijk sterk uitvergroot, waardoor de enorme kracht ervan impliciet duidelijk wordt. In tegenstelling tot de grensafbakening van binnenuit geven de keerpunten tegenlicht van buitenaf. Door ze te combineren, krijgen we zicht op de contouren van kwaliteitsbeleving.
Tot slot
Er zijn dus twee invloeden die de kwaliteitsbeleving vormen. Ons leven wordt enerzijds bepaald door het verleden, de wereld van oorzaak en gevolg, anderzijds door het verlangen, het appèl van de toekomst. Het is opvallend dat het appèl van de toekomst zich voordoet op individuele momenten, maar dat die momenten een veel langere periode, soms zelfs een heel mensenleven, in een totaal ander daglicht kan stellen. In de moderne psychologie noemen we dit life events, levensgebeurtenissen.
De vraag is: hoe is dat mogelijk? Hoe kan het dat latere momenten verbonden blijven met eerdere levensgebeurtenissen? Om dit te begrijpen, verdiepen we ons in Podcast #3 in een concept dat in de eerste podcast kort geïntroduceerd is, namelijk het verbonden moment. Dit betekent dat elk moment intrinsiek en onlosmakelijk verbonden is met andere momenten en andere gebeurtenissen.
Wil je de volgende podcast niet missen? Abonneer je dan op de maandelijkse nieuwsbrief of volg de podcastserie op Soundcloud, Spotify, Apple Podcasts of Youtube.
