Over het begrip kwaliteit van leven

Het begrip kwaliteit van leven dateert van de tweede helft van de twintigste eeuw en is bedoeld als een verruiming van het welvaartsbegrip, enerzijds omdat het welvaartsbegrip onder invloed van economen een steeds smallere betekenis kreeg, anderzijds omdat aan het einde van de jaren ‘60 de economie dermate gegroeid was dat een verbreding van prioriteiten mogelijk werd. Kwaliteit van leven speelt een belangrijke rol als ijkpunt bij persoonlijke keuzes, en in toenemende mate in het publieke discours en bij het maken van beleidskeuzes.

Onderscheid tussen objectieve en subjectieve kwaliteit van leven

Het begrip kwaliteit van leven is in vrijwel alle studies onlosmakelijk verbonden met het onderscheid tussen objectieve kwaliteit van leven en subjectieve kwaliteit van leven. Objectieve kwaliteit van leven betreft meetbare omgevings- en persoonlijkheidsfactoren die het leven beïnvloeden; subjectieve kwaliteit van leven betreft de waardering daarvan (zie het onderstaande conceptueel kader; bron: Sociaal en Cultureel Planbureau).

Andere belangrijke onderscheiden

Binnen het begrip subjectieve kwaliteit van leven wordt een onderscheid gemaakt tussen de affectieve benadering en de cognitieve benadering van kwaliteit van leven:

• Geluk (affectieve benadering): hoe voelt je leven?
• Levenstevredenheid (cognitieve benadering): hoe tevreden ben je met je leven?

In de meeste studies, zowel theoretische als empirische studies wordt een combinatie gemaakt van de cognitieve en de affectieve benadering.

Naast het onderscheid tussen subjectieve en objectieve kwaliteit van leven wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen descriptieve kwaliteit van leven en normatieve kwaliteit van leven. Bij de normatieve kwaliteit van leven zijn er twee dominante benaderingen: de hedonistische benadering en de eudaimonistische benadering. De descriptieve benadering wordt in de literatuur veelal beschouwd als een neutrale benadering. In toenemende mate is er in de literatuur aandacht voor normen die het gebruik van het begrip kwaliteit van leven conditioneren, met name culturele normen.

Probleemstelling: te weinig aandacht voor ervaren kwaliteit van leven

Door het gebruik van conceptuele onderscheiden proberen onderzoekers om het begrip kwaliteit van leven hanteerbaar te maken. Veel onderzoekers en beleidsmakers claimen zelfs dat ze kwaliteit van leven kunnen meten. Maar is dat wel zo? En doet dit recht aan de manier waarop mensen kwaliteit van leven ervaren? Naar deze centrale vraag voer ik al een aantal jaren onderzoek uit. Het doel is om dichter bij de kwaliteitsbeleving te komen, de manier waarop we kwaliteit van leven ervaren.

Om meer te weten te komen over kwaliteitsbeleving moet een aantal vragen beantwoord worden. Want wat is ‘kwaliteit’ eigenlijk? Is kwaliteit het tegenovergestelde van kwantiteit? Zo ja, wat is er dan niet kwantificeerbaar? Alles is uiteindelijk toch kwantificeerbaar, hoe complex het ook is? Of toch niet? Hieruit wordt duidelijk dat er geen snel antwoord is op de vraag wat kwaliteitsbeleving is maar dat we eerst goed naar ons mens- en wereldbeeld moeten kijken. Of het zinvol is om over kwaliteitsbeleving te spreken, hangt bijvoorbeeld af van de vraag of we er al dan niet een relationeel mens- en wereldbeeld op na houden.

Lees, luister en kijk verder

Op deze website zijn naast beschouwingen over deze fundamentele vragen ook publicaties over tal van toegepaste vraagstukken te vinden. Deze vraagstukken gaan over heel verschillende thema’s (bijvoorbeeld psychologie, economie, zorg en sociaal domein), maar raken wel allemaal aan het centrale thema kwaliteitsbeleving. De nieuwste publicaties van dit moment staan hieronder vermeld. Ook geef ik advies hoe organisaties kwaliteit van leven in kaart kunnen brengen op een manier die zoveel mogelijk recht doet aan de ervaren kwaliteit van leven. Daarbij zijn ook referenties en praktijkvoorbeelden vermeld.

Recente berichten:

• Podcast #7 :: de kracht van het narratief24 juli 2020
  Dit is de laatste aflevering waarin we de balans opmaken. Wat is de échte essentie van kwaliteit van leven? Hiervoor gaan we te rade bij Martin Luther King, die het relationele denken – de inhoudelijke kern die in elke aflevering terugkomt – wist te koppelen aan een concrete levensvisie. Bovendien… Lees meer: Podcast #7 :: de kracht van het narratief
• Podcast #6 :: geestkracht30 april 2020
  In de vorige afleveringen hebben we gecirkeld rondom drie aspecten van het leven: ethisch verlangen, intrinsieke verbondenheid en het persoonlijk wilsbesluit. Juist omdat dit zuiver kwalitatieve en daarmee ongrijpbare aspecten zijn, hebben we moeten zoeken naar woorden om erbij in de buurt te komen. Dat is fascinerend maar ook moeilijk… Lees meer: Podcast #6 :: geestkracht
• Podcast #5 :: aandacht17 maart 2020
  In deze aflevering contrasteren we twee manieren van leven. De eerste manier is gerichtheid op het zeker stellen van je behoeften. De tweede manier is gerichtheid op ontmoeting. Veel mensen hunkeren naar ontmoeting, maar in de praktijk zijn we meestal bezig met zeker stellen. Waarom is dat toch? Misschien hebben… Lees meer: Podcast #5 :: aandacht
• Verbied kopen op krediet4 februari 2020
  Steeds meer Nederlandse huishoudens gaan gebukt onder schulden. Recent becijferde het CBS dat minimaal 5% en mogelijk 10% van de huishoudens problematische schulden heeft. Bij jongeren en mensen met een uitkering is dit percentage zelfs nog hoger. Tegelijkertijd blijkt uit een recent rapport van Berenschot dat er steeds minder wordt… Lees meer: Verbied kopen op krediet
• Podcast #4 :: het persoonlijk wilsbesluit4 januari 2020
  Men beweert vaak dat kwaliteit van leven meetbaar is. In Podcast #2 en Podcast #3 hebben we twee aspecten van kwaliteit van leven ontrafeld die een totaal ander beeld geven. Ten eerste kwamen we erachter dat de verlangens voor de toekomst die mensen ervaren op geen enkele manier te herleiden… Lees meer: Podcast #4 :: het persoonlijk wilsbesluit

Klik hier voor meer publicaties.